HomeChùm thơ Hoa Ban của Nguyễn Anh Tuấn
Thứ Tư, 12 tháng 8, 2015
Thứ
bảy - 01/09/2012 07:17
Chiều miền Tây mùa
đói gió miên man Anh viết cho em trên một đồi đất đỏ Mảnh đất có mùa ban và
những chiều nắng lửa Chuyện buồn vui nhảy nhót ngọn lửa sàn ...
Thông tin cá nhân: (VanDanViet)
Tác giả: Đạo diễn điện ảnh Nguyễn Anh Tuấn
Bút danh khác Nguyễn Yên Thế
Địa chỉ: Phố Thái Hà, Hà Nội
ĐT: 0912174947
Email: anhtuan.daodien4@gmail.com
_____
ĐOẢN KHÚC HOA BAN
* VÙNG ĐẤT NGÀY GIÓ NẮNG
Chiều miền Tây mùa đói gió miên man
Anh viết cho em trên một đồi đất đỏ
Mảnh đất có mùa ban và những chiều nắng lửa
Chuyện buồn vui nhảy nhót ngọn lửa sàn
Vẫn còn kia, như một giấc mơ buồn
Em gái khom lưng gùi ngô cõng sắn
Ngọn gió cô đơn qua một vùng hoang lạnh
Dao mẻ cùn phát rẫy đã bao đời
Rời rã gầm sàn tiếng chày đôi
Bếp lửa sàn lom đom hàng thế kỷ
Mùa gặt về, xôi được vài ba chõ
Những hố mài hun hút dọc đường trường
Ai hát ngày xưa: máu người trộn mủ sung(1)
Làm chát đắng cả vùng quê ban nở
Đàn tính âm thầm, kèn môi rên rỉ
Lồng lộng những ngày sương giá nắng hanh
Lửa tháng ba hừng hực đồi gianh
Ngọn gió Lào réo sôi tràn thung lũng
Anh đi qua một vùng rừng cháy nắng
Nhớ thương bao kiếp sống cơ hàn
Sương chập chờn tỉnh thức giữa mùa trăng
Như ấp ủ những lo toan bình dị
Nước lũ trôi cầu treo, máng nước trong ri rỉ
Nương lúa khô khan, ướt đẫm mồ hôi
Và có ai ngờ, những tiếng đàn môi
Lại thổn thức giữa cánh rừng ngợp trắng
Mùa hoa ban, mùa củ mài, măng đắng
Cũng là mùa của sàn gió, sàn trăng...
** THEO VẾT MỘT LOÀI HOA
Em hãy đến cùng anh thượng nguồn sông
Nằm lắng nghe chuyện thầm thì của sóng
Những truyền thuyết về mối tình cảm động
Cứ vào xuân rực sáng khắp nẻo rừng
Em hãy đến cùng anh những bờ thác trắng
Đỉnh Phăng-xi-păng, hay bãi cát vàng Nậm Na
Buổi mờ sương hay chói chang ánh nắng
Em sẽ sững sờ trước một màu hoa...
Em có biết bao đời hoa nở
Cho hôm nay trắng xoá thời gian
Như cứ vậy, chẳng hề tàn úa
Kể lại bao nhiêu mơ ước âm thầm
Em hãy đến cùng anh thung lũng xanh
Ban trắng đơn sơ toả đầy núi biếc
Con chim xanh cất lời xanh ngây ngất
Hoa long lanh dải núi hoá kim cương
Hoa chắt mãi lệ đắng, mồ hôi mặn
Để nở ra thơm ngát những bản mường
Có phải hôm nay thêm dòng nhựa mới
Mà sao hoa thơm đến rưng rưng
Em có biết mùi hương kỳ diệu ấy
Bay ra từ khắc khổ tháng năm
Như cánh đại hôm nào ta lấy
Cứ hồn nhiên bên những mái đình làng
Hoa ngây thơ như tấm lòng cô gái
Quạt thóc ngày mùa, điệu múa Thái dân gian
Một sắc tím giữa màu thanh khiết ấy
Gửi lòng ai trong những khúc giao duyên
Hoa tàn đi, chống chọi với thiên nhiên
Vượt những tháng dài mùa đông sương muối
Như nàng Trắng chết đi sống lại(2)
Hoa trở về thanh thoát giữa trời mây
Những thân phận khổ đau, cay cực chất đầy
Vẫn nói hộ lòng nhau qua tiếng nhị
Không dấu được niềm vui giản dị
Hoa bước vào lộng lẫy giữa đường thêu
Những cánh hoa ban như chiếc khăn piêu
Cứ duyên dáng giữa trập trùng khổ ải
Dải còn bay khiến sương mù run rẩy
Mảnh nương cằn nâng cánh tiếng đàn môi
Anh đưa em về xứ sở những lứa đôi
Trao cho nhau cánh ban đầu mới hé
Nơi những chàng trai sắp về ở rể
Gửi người yêu đưa mẹ một cành ban(3)
Nơi có những con người tháng năm đi suốt
Vượt trăm dặm đường tìm đến bên nhau
Lá hoa ban như trái tim thao thức
Trải nỗi niềm thương nhớ khắp rừng sâu(4)
Em hãy theo đoàn ngựa lên vùng cao
Ngắm những điệu khèn, váy hoa xoay rực rỡ
Em càng hiểu vì sao hoa lại nở
Giữa chốn mây giăng, bốn phía sương mù
Thứ cây nào như ban, quẩn quanh gai góc
Từ lưng vực sâu dâng tới ngang đèo
Ta ngỡ tưởng vươn tay hái được
Mà ngàn năm còn đứng giữa cheo leo...
Những lối chênh vênh nhọn đá tai mèo
Đá chạy, cây nghiêng triền dốc đứng
Kiếp người xưa như cánh ban rơi rụng
Cuốn trôi trên dòng thác trắng tinh...
Một sớm bình thường hoa trôi đến bên anh
Những chiến sĩ công binh phá thác
Các anh ngâm dưới nước sâu cắt thịt
Vẫn ngẩng tìm hoa. Độ ấy xuân về
Chuyện miền ngược xa xưa em có còn nghe
Nơi chỉ gió Lào, cỏ tranh xơ xác
Buổi những khẩu sơn pháo và những chuyến xe thồ lên Tây Bắc
Hoa chẳng còn ngơ ngác giữa hoang vu
...
Trên mái tóc mẹ già bản vắng
Có cả cuộc đời một nắng hai sương
Bóng mẹ gầy ấp che cho nghĩa cả
Món hoa ban trộn măng núi, rau rừng
Và giây phút Điện Biên rung trong đạn pháo
Mùa hoa ban đang sáng rực đồi nương
Mỗi tấc đất đổi bằng giá máu
Vẫn rung rinh cháy bỏng một tình thương
Có những người trai trở về xứ sở
Trong đoàn quân giải phóng quê nhà
Tìm lại người yêu, duyên tình lỡ dở
Giọt lệ buồn trong câu hát năm xưa...
Rừng miền Tây gần thế kỷ trôi qua
Vẫn ấp ủ một trái tim bất khuất
Nhìn hoa ban ngẫm tùng- mai- cúc- trúc
Chí diệt thù cao ngất dãy Hoàng Liên(5)
Tây Bắc mùa vui nhớ những người chiến sĩ
Vượt ngục băng rừng, thịt nát xương tan
Trong bao đứa con của Mẹ nằm yên nghỉ
Xác những ai chôn dưới gốc cây ban?
Anh vẫn hay tìm lại những dấu chân
Của người tù năm xưa lê trên đá sắc
Ngắm hoa ban nhớ một chiều Tây Bắc
Có đoàn quân đạp mây mang súng kíp trên vai
Buổi "Thần Sấm”, "Con Ma” gầm rú xé trời
Có những cô gái vượt làn bom toạ độ
Bóng áo trắng làm cọc tiêu trên lộ
Tựa những cành hoa ban sáng rừng đêm
Cây nào đắng bằng cuộc đời người Xá(6)
Trong màu hoa câu hát cũ còn vương
Những cuộc đời lội dài theo tăm cá
Hồn ma bay lạnh cóng những bản mường
Hoa đi theo người chiến sĩ biên cương
Tiễu phỉ, giúp dân làm trường học
Có em gái nhìn theo, sương giá buốt
Chỉ buộc tay thương như cánh ban rừng
Khi anh đến những cánh rừng mờ sương
Những người mẹ còn địu con lên rẫy
Nào đã hết âm điệu buồn xưa ấy
Trong những câu ca trắng muốt lệ vương đèo
Dìu dặt nhớ nhung tiếng khèn Mèo
Đôi trai gái xoè ô tình tự
Những phiên chợ vùng cao dập dồn chân ngựa
Hội Xên mường(7) phấp phới cánh hoa ban
Những ngày sương trắng trên thảo nguyên
Bên bếp lửa nông trường mùa thu hoạch
Hoa ban lắng nghe chuyện thâm canh vỡ đất
Của những người anh áo trấn thủ bạc màu
Nơi thung lũng sâu, đỉnh núi xa mờ
Hoa muốn nói bao điều trong mạch đất
Nơi chỉ có dấu chân anh địa chất
Tìm thấy hoa trong giấc ngủ ngàn xưa
Tiếng hát năm nao miền Tây trở giấc
Hương nhãn, hương cau thơm giữa rừng ban
Có những trưa trên vùng quê mới
Nghe bao la khúc hát đồng bằng...
Anh đã tới bên ruộng Lò Văn Giá
Hố bom nhiều gấp mấy nóc nhà
Những chân ruộng cấy thẳng hàng đẹp mắt
Bóng hoa ban soi phai nước Nậm La
Anh đã tới bên đập nối núi dâng hồ
Của một làng người miền xuôi, miền ngược
Những đêm trăng nghe dạt dào tiếng hát
Hoa ban thành cái cớ của yêu, tin
Nơi rừng hoang- những tên làng của Hà Tây, Thái Bình
Cho hoa ban giàu thêm những buồn vui Đất Nước
Bên nương lúa nương ngô, những mảnh vườn thân thuộc
Vẫy vùng đàn trắm cỏ tự miền xuôi
"Phiêng ma lông” - bãi chó lạc ghê người
Gợi một đời lang thang hoang dại
Cái tên mới đặt cho vùng quê mới
Hương Mai ơi! Ban ngập trắng đường về
Chẳng ai nhớ nữa rồi, như dĩ vãng rất xa
Chuyện tính điểm bằng hạt ngô bỏ ống
(Những con số chuột ăn và gián nhấm)
Chuyện hàng ngày là những vùng quy hoạch, là những thế
chuyên canh...
Anh đi qua Mường Cơi, Thôm Mòn, Chiềng Pấc
Tìm thấy ban được trồng mới trong vườn
Những con người phá rừng thiêng thành ruộng nước
Thay lúa nếp bao đời thành lúa tẻ nặng bông
Nhìn những đàn bò gặm cỏ ung dung
Trên đồi đất mỡ màu Buôn Vàng, Bó Sập
Anh sống trong hương thảo nguyên ngây ngất
Ngắm ban rừng tựa màu sữa nay mai
Đất cằn nghèo sao anh nhớ chi hoài
Ban trắng ngẩn ngơ giữa màu xanh trùng điệp
Giữa rừng chiều nay anh lại nghe em hát
Cô gái say sưa, phiêng(8) đất mới say sưa
Có một chiều nắng đẹp như mơ
Dưới đáy hồ tương lai sâu thẳm
Nghe những lời khắp(9) giã từ làng bản
Của hoa ban, giữa đá xám trơ trơ:
Giã biệt bếp lửa sàn, giã biệt tuổi thơ
Giã biệt dòng sông bên bồi bên lở
Giã biệt mảnh vườn ươm tâm tình thiếu nữ
Giã biệt rừng sương cho ban đính hạt cườm…
Không chỉ một lần anh khóc giữa mênh mông
Ngày đốt nương mịt mù, cành hoa ban cháy khét
Không chỉ một lần anh xót xa thảng thốt
Trước vệt ban rừng biến mất giữa thung xa…
Quý thương sao em gái biết yêu hoa
Buổi đi nương hái mấy cành ban nở
Cành lén gài cửa phòng thầy tập thể
Cành đem trồng trang trọng ở góc vườn
Nhớ làm sao đôi tay múa xoè vòng
Quanh rượu cần ngả nghiêng đêm hò hẹn
Em tựa cửa ngóng theo triền núi xám
Cho hoa ban cứ miên man đường về (10)…
Có đôi mắt ướt đen lưu luyến thế
Quen soi bóng lửa sàn và suối sâu
Chiều miền Tây khi gió còn bỏng lửa
Cánh ban rừng mang nỗi nhớ về đâu?...
Tây Bắc- Hà Nội, 1974-2009
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
____________________
(1) Dân ca Mông
(2) Trong truyện cổ tích Thái Nàng Trắng nàng Đen
(3) Theo phong tục của đồng bào Thái
(4) Trong những câu chuyện tình bi thảm của thơ ca dân gian Tây Bắc như Xống chụ son sao, Sự tích hoa ban, Khun Lù Náng Ủa, v. v.
(5) Nguyễn Quang Bích-một lãnh tụ xuất sắc của phong trào Cần Vương tại núi rừng Tây Bắc cuối thế kỷ 19
(6) Dân ca Khơ Mú:
Cây trong trừng cây nào đắng nhất
Rễ trong rừng, rễ nào cằn nhất
Cũng không đắng bằng cuộc đời người Xá
Cũng không cằn bằng cuộc đời người Xá làm tôi đòi...
Xá là tên gọi cũ của đồng bào Khơ Mú, Kháng, Xinh Mun...
(7) Hội Xên bản, Xên mường mở vào mùa hoa ban nở là hội cầu mùa cầu phúc của đồng bào Thái Tây Bắc, còn gọi là Hội đón ban- cũng là một dịp để trai gái gặp gỡ, tìm hiểu nhau.
(8) Bãi, khoảnh- Tiếng Thái
(9) Tiếng Thái nghĩa là ca hát
(10) Thơ của Phạm Nguyễn Toan
__________________________
LẠI MỘT MÙA HOA BAN
Anh muốn viết bài thơ hoa ban
Nhưng mùa ban chưa lại
Em đã đi xa…
Một chiều miền Tây
Gió Lào khắc khổ
Những vệt ban rừng nở sớm
Trên sườn núi xanh mờ
Những mỏm đồi trơ trụi
Tây Bắc là đây em
Anh hỏi
Mỗi khi lòng ngơ ngác
Tự bao giờ em đến bên anh
Như rừng ban trắng muốt
Sáng một dải mờ sương
Có phải, trong thung lũng xanh ngập nhớ thương
Đang vẳng lời em nhắn lại:
"Hoa ban ơi!
Có chàng trai lần đầu biết hoa ban
Hoa chớ phũ phàng đấy nhé!”
Anh đã vui thích và ngỡ ngàng như đứa trẻ
Tìm em qua một sắc hoa rừng
Nhưng không đợi em về
Ngắt cánh ban rừng mộc mạc
Anh đã ra đi…
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
NHỚ HOA BAN BÊN NHỮNG ĐÓA HỒNG ĐẦU XUÂN
Gửi Chu Văn Sơn
Ngày xuân, bạn gửi những đoá hồng qua mạng
thắm tươi nồng nàn
như tâm hồn của người quý thương bè bạn
những đoá hồng mang nhiều tên nước ngoài duyên dáng
nở tự tin
say đắm trong tồn tại
kiêu hãnh mang thông điệp
lòng chung thuỷ
tình bạn
tình yêu…
Tôi chạnh nhớ vệt ban rừng Tây Bắc
náu mình trốn chạy trận đốt rừng đốt nương
cánh hoa ngậm nỗi buồn người thiếu nữ
đi qua nghèo đói suốt thời gian…
Đầu xuân 2009
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
TRƯỚC RỪNG BAN
Có bao giờ anh quên sớm ấy
Trước một rừng ban
Mai sau
Khi anh yêu em
Muốn chọn lời để nói
Cũng như sớm nay anh bối rối
Đứng trước rừng ban
"Anh yêu”
Đơn sơ
Trong suốt
Như rừng ban
Trong nắng, trong sương...
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
MỘT CÁNH BAN RỪNG
Anh đã viết nhiều vần thơ hoa ban
Vẫn không sao tả được
Cái sắc màu kỳ lạ
Sớm hoa ban đang toả khắp rừng xanh
Em gái Thái đi qua, ban trắng mấy cành
Anh xin được một, cài trên vách sáng
Để rồi càng thấm thía lạ lùng:
Hoa chỉ đẹp khi phơi mình trong nắng
Cả rừng sương qua đêm
Những chồi cỏ tranh màu mận chín níu chân em
Còn em níu tay anh đòi kể lại
Chuyện ngày xưa có những người con trai con gái
Yêu nhau mà không lấy được nhau…
Ta bâng khuâng trước vệt tím buồn rầu
Còn sót lại
Trên cánh hoa vui.
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
Chiều miền Tây mùa đói gió miên man
Anh viết cho em trên một đồi đất đỏ
Mảnh đất có mùa ban và những chiều nắng lửa
Chuyện buồn vui nhảy nhót ngọn lửa sàn
Vẫn còn kia, như một giấc mơ buồn
Em gái khom lưng gùi ngô cõng sắn
Ngọn gió cô đơn qua một vùng hoang lạnh
Dao mẻ cùn phát rẫy đã bao đời
Rời rã gầm sàn tiếng chày đôi
Bếp lửa sàn lom đom hàng thế kỷ
Mùa gặt về, xôi được vài ba chõ
Những hố mài hun hút dọc đường trường
Ai hát ngày xưa: máu người trộn mủ sung(1)
Làm chát đắng cả vùng quê ban nở
Đàn tính âm thầm, kèn môi rên rỉ
Lồng lộng những ngày sương giá nắng hanh
Lửa tháng ba hừng hực đồi gianh
Ngọn gió Lào réo sôi tràn thung lũng
Anh đi qua một vùng rừng cháy nắng
Nhớ thương bao kiếp sống cơ hàn
Sương chập chờn tỉnh thức giữa mùa trăng
Như ấp ủ những lo toan bình dị
Nước lũ trôi cầu treo, máng nước trong ri rỉ
Nương lúa khô khan, ướt đẫm mồ hôi
Và có ai ngờ, những tiếng đàn môi
Lại thổn thức giữa cánh rừng ngợp trắng
Mùa hoa ban, mùa củ mài, măng đắng
Cũng là mùa của sàn gió, sàn trăng...
** THEO VẾT MỘT LOÀI HOA
Em hãy đến cùng anh thượng nguồn sông
Nằm lắng nghe chuyện thầm thì của sóng
Những truyền thuyết về mối tình cảm động
Cứ vào xuân rực sáng khắp nẻo rừng
Em hãy đến cùng anh những bờ thác trắng
Đỉnh Phăng-xi-păng, hay bãi cát vàng Nậm Na
Buổi mờ sương hay chói chang ánh nắng
Em sẽ sững sờ trước một màu hoa...
Em có biết bao đời hoa nở
Cho hôm nay trắng xoá thời gian
Như cứ vậy, chẳng hề tàn úa
Kể lại bao nhiêu mơ ước âm thầm
Em hãy đến cùng anh thung lũng xanh
Ban trắng đơn sơ toả đầy núi biếc
Con chim xanh cất lời xanh ngây ngất
Hoa long lanh dải núi hoá kim cương
Hoa chắt mãi lệ đắng, mồ hôi mặn
Để nở ra thơm ngát những bản mường
Có phải hôm nay thêm dòng nhựa mới
Mà sao hoa thơm đến rưng rưng
Em có biết mùi hương kỳ diệu ấy
Bay ra từ khắc khổ tháng năm
Như cánh đại hôm nào ta lấy
Cứ hồn nhiên bên những mái đình làng
Hoa ngây thơ như tấm lòng cô gái
Quạt thóc ngày mùa, điệu múa Thái dân gian
Một sắc tím giữa màu thanh khiết ấy
Gửi lòng ai trong những khúc giao duyên
Hoa tàn đi, chống chọi với thiên nhiên
Vượt những tháng dài mùa đông sương muối
Như nàng Trắng chết đi sống lại(2)
Hoa trở về thanh thoát giữa trời mây
Những thân phận khổ đau, cay cực chất đầy
Vẫn nói hộ lòng nhau qua tiếng nhị
Không dấu được niềm vui giản dị
Hoa bước vào lộng lẫy giữa đường thêu
Những cánh hoa ban như chiếc khăn piêu
Cứ duyên dáng giữa trập trùng khổ ải
Dải còn bay khiến sương mù run rẩy
Mảnh nương cằn nâng cánh tiếng đàn môi
Anh đưa em về xứ sở những lứa đôi
Trao cho nhau cánh ban đầu mới hé
Nơi những chàng trai sắp về ở rể
Gửi người yêu đưa mẹ một cành ban(3)
Nơi có những con người tháng năm đi suốt
Vượt trăm dặm đường tìm đến bên nhau
Lá hoa ban như trái tim thao thức
Trải nỗi niềm thương nhớ khắp rừng sâu(4)
Em hãy theo đoàn ngựa lên vùng cao
Ngắm những điệu khèn, váy hoa xoay rực rỡ
Em càng hiểu vì sao hoa lại nở
Giữa chốn mây giăng, bốn phía sương mù
Thứ cây nào như ban, quẩn quanh gai góc
Từ lưng vực sâu dâng tới ngang đèo
Ta ngỡ tưởng vươn tay hái được
Mà ngàn năm còn đứng giữa cheo leo...
Những lối chênh vênh nhọn đá tai mèo
Đá chạy, cây nghiêng triền dốc đứng
Kiếp người xưa như cánh ban rơi rụng
Cuốn trôi trên dòng thác trắng tinh...
Một sớm bình thường hoa trôi đến bên anh
Những chiến sĩ công binh phá thác
Các anh ngâm dưới nước sâu cắt thịt
Vẫn ngẩng tìm hoa. Độ ấy xuân về
Chuyện miền ngược xa xưa em có còn nghe
Nơi chỉ gió Lào, cỏ tranh xơ xác
Buổi những khẩu sơn pháo và những chuyến xe thồ lên Tây Bắc
Hoa chẳng còn ngơ ngác giữa hoang vu
...
Trên mái tóc mẹ già bản vắng
Có cả cuộc đời một nắng hai sương
Bóng mẹ gầy ấp che cho nghĩa cả
Món hoa ban trộn măng núi, rau rừng
Và giây phút Điện Biên rung trong đạn pháo
Mùa hoa ban đang sáng rực đồi nương
Mỗi tấc đất đổi bằng giá máu
Vẫn rung rinh cháy bỏng một tình thương
Có những người trai trở về xứ sở
Trong đoàn quân giải phóng quê nhà
Tìm lại người yêu, duyên tình lỡ dở
Giọt lệ buồn trong câu hát năm xưa...
Rừng miền Tây gần thế kỷ trôi qua
Vẫn ấp ủ một trái tim bất khuất
Nhìn hoa ban ngẫm tùng- mai- cúc- trúc
Chí diệt thù cao ngất dãy Hoàng Liên(5)
Tây Bắc mùa vui nhớ những người chiến sĩ
Vượt ngục băng rừng, thịt nát xương tan
Trong bao đứa con của Mẹ nằm yên nghỉ
Xác những ai chôn dưới gốc cây ban?
Anh vẫn hay tìm lại những dấu chân
Của người tù năm xưa lê trên đá sắc
Ngắm hoa ban nhớ một chiều Tây Bắc
Có đoàn quân đạp mây mang súng kíp trên vai
Buổi "Thần Sấm”, "Con Ma” gầm rú xé trời
Có những cô gái vượt làn bom toạ độ
Bóng áo trắng làm cọc tiêu trên lộ
Tựa những cành hoa ban sáng rừng đêm
Cây nào đắng bằng cuộc đời người Xá(6)
Trong màu hoa câu hát cũ còn vương
Những cuộc đời lội dài theo tăm cá
Hồn ma bay lạnh cóng những bản mường
Hoa đi theo người chiến sĩ biên cương
Tiễu phỉ, giúp dân làm trường học
Có em gái nhìn theo, sương giá buốt
Chỉ buộc tay thương như cánh ban rừng
Khi anh đến những cánh rừng mờ sương
Những người mẹ còn địu con lên rẫy
Nào đã hết âm điệu buồn xưa ấy
Trong những câu ca trắng muốt lệ vương đèo
Dìu dặt nhớ nhung tiếng khèn Mèo
Đôi trai gái xoè ô tình tự
Những phiên chợ vùng cao dập dồn chân ngựa
Hội Xên mường(7) phấp phới cánh hoa ban
Những ngày sương trắng trên thảo nguyên
Bên bếp lửa nông trường mùa thu hoạch
Hoa ban lắng nghe chuyện thâm canh vỡ đất
Của những người anh áo trấn thủ bạc màu
Nơi thung lũng sâu, đỉnh núi xa mờ
Hoa muốn nói bao điều trong mạch đất
Nơi chỉ có dấu chân anh địa chất
Tìm thấy hoa trong giấc ngủ ngàn xưa
Tiếng hát năm nao miền Tây trở giấc
Hương nhãn, hương cau thơm giữa rừng ban
Có những trưa trên vùng quê mới
Nghe bao la khúc hát đồng bằng...
Anh đã tới bên ruộng Lò Văn Giá
Hố bom nhiều gấp mấy nóc nhà
Những chân ruộng cấy thẳng hàng đẹp mắt
Bóng hoa ban soi phai nước Nậm La
Anh đã tới bên đập nối núi dâng hồ
Của một làng người miền xuôi, miền ngược
Những đêm trăng nghe dạt dào tiếng hát
Hoa ban thành cái cớ của yêu, tin
Nơi rừng hoang- những tên làng của Hà Tây, Thái Bình
Cho hoa ban giàu thêm những buồn vui Đất Nước
Bên nương lúa nương ngô, những mảnh vườn thân thuộc
Vẫy vùng đàn trắm cỏ tự miền xuôi
"Phiêng ma lông” - bãi chó lạc ghê người
Gợi một đời lang thang hoang dại
Cái tên mới đặt cho vùng quê mới
Hương Mai ơi! Ban ngập trắng đường về
Chẳng ai nhớ nữa rồi, như dĩ vãng rất xa
Chuyện tính điểm bằng hạt ngô bỏ ống
(Những con số chuột ăn và gián nhấm)
Chuyện hàng ngày là những vùng quy hoạch, là những thế
chuyên canh...
Anh đi qua Mường Cơi, Thôm Mòn, Chiềng Pấc
Tìm thấy ban được trồng mới trong vườn
Những con người phá rừng thiêng thành ruộng nước
Thay lúa nếp bao đời thành lúa tẻ nặng bông
Nhìn những đàn bò gặm cỏ ung dung
Trên đồi đất mỡ màu Buôn Vàng, Bó Sập
Anh sống trong hương thảo nguyên ngây ngất
Ngắm ban rừng tựa màu sữa nay mai
Đất cằn nghèo sao anh nhớ chi hoài
Ban trắng ngẩn ngơ giữa màu xanh trùng điệp
Giữa rừng chiều nay anh lại nghe em hát
Cô gái say sưa, phiêng(8) đất mới say sưa
Có một chiều nắng đẹp như mơ
Dưới đáy hồ tương lai sâu thẳm
Nghe những lời khắp(9) giã từ làng bản
Của hoa ban, giữa đá xám trơ trơ:
Giã biệt bếp lửa sàn, giã biệt tuổi thơ
Giã biệt dòng sông bên bồi bên lở
Giã biệt mảnh vườn ươm tâm tình thiếu nữ
Giã biệt rừng sương cho ban đính hạt cườm…
Không chỉ một lần anh khóc giữa mênh mông
Ngày đốt nương mịt mù, cành hoa ban cháy khét
Không chỉ một lần anh xót xa thảng thốt
Trước vệt ban rừng biến mất giữa thung xa…
Quý thương sao em gái biết yêu hoa
Buổi đi nương hái mấy cành ban nở
Cành lén gài cửa phòng thầy tập thể
Cành đem trồng trang trọng ở góc vườn
Nhớ làm sao đôi tay múa xoè vòng
Quanh rượu cần ngả nghiêng đêm hò hẹn
Em tựa cửa ngóng theo triền núi xám
Cho hoa ban cứ miên man đường về (10)…
Có đôi mắt ướt đen lưu luyến thế
Quen soi bóng lửa sàn và suối sâu
Chiều miền Tây khi gió còn bỏng lửa
Cánh ban rừng mang nỗi nhớ về đâu?...
Tây Bắc- Hà Nội, 1974-2009
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
____________________
(1) Dân ca Mông
(2) Trong truyện cổ tích Thái Nàng Trắng nàng Đen
(3) Theo phong tục của đồng bào Thái
(4) Trong những câu chuyện tình bi thảm của thơ ca dân gian Tây Bắc như Xống chụ son sao, Sự tích hoa ban, Khun Lù Náng Ủa, v. v.
(5) Nguyễn Quang Bích-một lãnh tụ xuất sắc của phong trào Cần Vương tại núi rừng Tây Bắc cuối thế kỷ 19
(6) Dân ca Khơ Mú:
Cây trong trừng cây nào đắng nhất
Rễ trong rừng, rễ nào cằn nhất
Cũng không đắng bằng cuộc đời người Xá
Cũng không cằn bằng cuộc đời người Xá làm tôi đòi...
Xá là tên gọi cũ của đồng bào Khơ Mú, Kháng, Xinh Mun...
(7) Hội Xên bản, Xên mường mở vào mùa hoa ban nở là hội cầu mùa cầu phúc của đồng bào Thái Tây Bắc, còn gọi là Hội đón ban- cũng là một dịp để trai gái gặp gỡ, tìm hiểu nhau.
(8) Bãi, khoảnh- Tiếng Thái
(9) Tiếng Thái nghĩa là ca hát
(10) Thơ của Phạm Nguyễn Toan
__________________________
LẠI MỘT MÙA HOA BAN
Anh muốn viết bài thơ hoa ban
Nhưng mùa ban chưa lại
Em đã đi xa…
Một chiều miền Tây
Gió Lào khắc khổ
Những vệt ban rừng nở sớm
Trên sườn núi xanh mờ
Những mỏm đồi trơ trụi
Tây Bắc là đây em
Anh hỏi
Mỗi khi lòng ngơ ngác
Tự bao giờ em đến bên anh
Như rừng ban trắng muốt
Sáng một dải mờ sương
Có phải, trong thung lũng xanh ngập nhớ thương
Đang vẳng lời em nhắn lại:
"Hoa ban ơi!
Có chàng trai lần đầu biết hoa ban
Hoa chớ phũ phàng đấy nhé!”
Anh đã vui thích và ngỡ ngàng như đứa trẻ
Tìm em qua một sắc hoa rừng
Nhưng không đợi em về
Ngắt cánh ban rừng mộc mạc
Anh đã ra đi…
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
NHỚ HOA BAN BÊN NHỮNG ĐÓA HỒNG ĐẦU XUÂN
Gửi Chu Văn Sơn
Ngày xuân, bạn gửi những đoá hồng qua mạng
thắm tươi nồng nàn
như tâm hồn của người quý thương bè bạn
những đoá hồng mang nhiều tên nước ngoài duyên dáng
nở tự tin
say đắm trong tồn tại
kiêu hãnh mang thông điệp
lòng chung thuỷ
tình bạn
tình yêu…
Tôi chạnh nhớ vệt ban rừng Tây Bắc
náu mình trốn chạy trận đốt rừng đốt nương
cánh hoa ngậm nỗi buồn người thiếu nữ
đi qua nghèo đói suốt thời gian…
Đầu xuân 2009
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
TRƯỚC RỪNG BAN
Có bao giờ anh quên sớm ấy
Trước một rừng ban
Mai sau
Khi anh yêu em
Muốn chọn lời để nói
Cũng như sớm nay anh bối rối
Đứng trước rừng ban
"Anh yêu”
Đơn sơ
Trong suốt
Như rừng ban
Trong nắng, trong sương...
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
MỘT CÁNH BAN RỪNG
Anh đã viết nhiều vần thơ hoa ban
Vẫn không sao tả được
Cái sắc màu kỳ lạ
Sớm hoa ban đang toả khắp rừng xanh
Em gái Thái đi qua, ban trắng mấy cành
Anh xin được một, cài trên vách sáng
Để rồi càng thấm thía lạ lùng:
Hoa chỉ đẹp khi phơi mình trong nắng
Cả rừng sương qua đêm
Những chồi cỏ tranh màu mận chín níu chân em
Còn em níu tay anh đòi kể lại
Chuyện ngày xưa có những người con trai con gái
Yêu nhau mà không lấy được nhau…
Ta bâng khuâng trước vệt tím buồn rầu
Còn sót lại
Trên cánh hoa vui.
Nguyễn Anh Tuấn
(Đạo diễn Điện ảnh)
©
Tác giả giữ bản quyền.
Cập nhật lại lần 2- ngày 12.8.2015
Cập
nhật lại lần 1 ngày 01/09/2012
Cập
nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Hà Nội ngày 21.02.2011
Xin
Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng
Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét