Home » Thư viện văn xuôi » Trang văn xuôi Dương Quốc Việt (Hà Nội): Lời tiên tri/ Cần bắt đầu để xây dựng …

Trang văn xuôi Dương Quốc Việt (Hà Nội): Lời tiên tri/ Cần bắt đầu để xây dựng …

Thứ Hai, 30 tháng 3, 2015

Lời Tiên Tri – Văn Dương Quốc Việt

Chủ nhật - 26/08/2012 14:36

Tết năm Canh Tý 1960, lúc đó tôi sáu tuổi. Gia đình tôi vừa mới hoàn hồn vì đã trải qua những tai nạn kinh thiên động địa, cha tôi sẽ được nhận làm việc ở một Sở Điện, cái nghề mà ông đã được học và làm từ thời Tây. Tôi nghe lỏm được cha mẹ tôi bàn với nhau, Mồng Bốn tết này sẽ làm vài mâm thịnh soạn để mời nhiều khách, và hoá vàng luôn thể. Bữa cơm hoá vàng năm đó có đến chục khách, ngoài ông bà, cha mẹ và bốn chị em tôi. Câu chuyện mà tôi sắp kể dưới đây đã theo tôi suốt 50 năm qua, phần vì thương nhớ mẹ, phần vì lời tiên tri của Cụ Trẻ tôi ngày ấy. ...

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)

Tác giả Dương Quốc Việt

Tiến sĩ toán – Giảng viên trường Đại học SP. Hà Nội

Email: duongquocviet@fmail.vnn.vn

_____

LỜI TIÊN TRI

Dương Quốc Việt

Bữa cơm hoá vàng năm đó có đến chục khách, ngoài ông bà, cha mẹ và bốn chị em tôi. Câu chuyện mà tôi sắp kể dưới đây đã theo tôi suốt 50 năm qua, phần vì thương nhớ mẹ, phần vì lời tiên tri của Cụ Trẻ tôi ngày ấy.

Pháo Hồng Điều nổ ngân vang, tôi lao ra sân nhặt những quả bị văng ra mà chưa kịp bén ngòi. Trở lại nhà trong cảnh nghiêm trang trầm lắng, chỉ còn tiếng nói của Cụ Trẻ. Tôi gọi là cụ trẻ, vì Cụ là em Cụ Ngoại tôi, Cụ là Tú Tài theo kháng chiến, lúc đó mang hàm Thiếu Tá, có tiếng trong họ là giỏi xem Tử Vi. Cụ chỉ vào mẹ tôi, lúc Bà đang tất bật mang thêm thức ăn cho các mâm, phán rằng, Con này là người có danh. Nghe câu đó mọi người đưa mắt nhìn nhau, như có ý chia sẻ với Cụ Trẻ về lời động viên khéo léo của Cụ. Như đáp lại sự hiểu nhầm của mọi người, Cụ Trẻ cất cao giọng, phân tích thêm về ngày giờ sinh của cháu Cụ, rằng: "Con này nó có danh còn hơn tất cả các anh đấy". Mọi người im lặng nhìn nhau, như có vẻ sợ sệt, tôi linh cảm như vậy. Bữa cơm ngày tết đó, gồm những người trong hai họ nội ngoại của tôi, những người được ăn học nhiều và tương lai rất sáng sủa. Chỉ có mẹ tôi là người mới học hết lớp 4 thời Tây, Bà Ngoại tôi mất lúc mẹ tôi còn bé, mẹ chỉ có hai chị em. Tuy Ông Ngoại tôi là viên chức khá, nhưng lại còn Bà Ngoại Kế. Mẹ và Cậu tôi lớn lên trong sự nuôi dưỡng của Bà Nội, tuy Ông Nội mẹ tôi là một công chức lương cao, Cụ Bà là con thứ hai mươi của Cụ Thượng Đào, một thượng thư Bộ Lại Triều Huế, nhưng trong buổi giao thời, nên cuộc sống cũng không lấy gì sung túc. Mẹ tôi là người phụ nữ đẹp, sắc xảo, bướng bỉnh có tiếng trong họ. Bà trực tính và rất ghét sự gian dối, nịnh hót.

Chiến tranh xảy ra, sáu mẹ con chúng tôi bị chôn chặt tại quê nhà, năm 1968 Bà sinh thêm cô em út của tôi. Mẹ thương chúng tôi lắm, vì Bà cho rằng chúng tôi khổ hơn Bà ngày bé. Bà hay kể về tuổi thơ của Bà, đặc biệt là Bà được ăn, được mặc, được theo cha sống qua nhiều thành phố từ Nam chí Bắc, như thế nào. Nhiều món ăn Bà kể khiến chúng tôi thèm rơi nước miếng, thế rồi như để chiều sự ao ước của chúng tôi, Bà cố làm lại các món ăn đó, chúng tôi thích lắm, nhưng Bà bảo vẫn thiếu vị này, vị kia, nhưng thời nay không có. Một lần- năm tôi học lớp 6, thậm thụt đọc hai cuốn tiểu thuyết bị cấm, Bà phát hiện được và bảo các tiểu thuyết đó là hay, sao bây giờ người ta lại cấm... Rồi Bà còn kể và phân tích cho tôi nghe, tôi vô cùng ngạc nhiên. Năm tôi học lớp 3, Bà hỏi tôi một mét vuông là gì? Rồi Bà nói ngay rằng: "Một mét vuông là diện tích của một hình vuông có cạnh dài 1 mét”, thật trực quan và dễ hiểu! Sự thực mẹ tôi giáo dục chúng tôi có thể nói là rất nghiêm khắc. Bà không bắt chúng tôi làm nhiều, nhưng cũng không cho chúng tôi học quá nhiều, mọi thứ từ ăn ngủ, vui chơi, bạn bè, đọc sách gì, đều bị Bà kiểm soát chặt chẽ. Trộm vong linh Bà, ngày thơ bé nhiều lúc tôi ao ước được như mấy đứa trẻ hàng xóm, vì chúng rất được tự do. Thân thế bảy mẹ con chúng tôi ở quê, thật tội! Họ hàng nội ngoại nhờ cậy được đều ở xa. Mẹ tôi đâu có thạo nghề nông, chỉ bù lại là sự chăm chỉ, chắt chiu. Vốn chữ nghĩa và hiểu biết của Bà, Bà mang ra giúp đỡ tất cả mọi người, Bà dạy họ tính diện tích các mảnh ruộng, tính khối phân, khối cát..., tính công, tính điểm, viết đơn, viết thư, rồi cả tham mưu cố vấn cho bà con trong làng khi họ hỏi ý kiến Bà, về chuyện này chuyện kia. Bà còn dạy chữ, dạy tính cho những bà con mù chữ. Rồi tủ thuốc gia đình của Bà, đã cứu giúp bao người hàng xóm đau yếu. Chẳng thế, mặc dù không có ai nâng đỡ, nhưng chính quyền địa phương vẫn phải mời Bà làm Kế Toán, Đội Phó... Hợp Tác Xã. Mà Bà làm thì ai cũng được nhờ, vì mọi người không bị tính toán gian dối. Bà là người phụ nữ được cả dân làng nể trọng! Thời gian trôi đi, anh chị em chúng tôi, khôn lớn, dẫu không thành đạt bằng ai, nhưng chúng tôi đều có nghề nghiệp và gia đình riêng nền nếp.

Mẹ tôi mất năm 2005, lúc bà 79 tuổi, nhớ lại lời tiên tri của Cụ Trẻ tôi 50 năm trước như đã nói ở trên, với những người ngồi ăn cỗ hoá vàng tết năm Canh Tý 1960, rằng: ”Con này nó có danh còn hơn tất cả các anh đấy”. Có thật thế không?

Điểm lại trong số đó có bốn người là quan chức cấp Cục-Vụ trưởng, nhưng nghe đâu lúc nhiệt huyết muốn đóng góp công sức thì bị phá lên phá xuống, sau này hiểu ra lẽ đời đã ráng hết sức hoạt động để được vào Đảng, rồi tìm người nâng đỡ, đến khi lên được thì con người đã khác trước, rồi cũng chỉ là những người kéo bè, kéo cánh, vơ vét mọi thứ cho mình, thời thế mà! Bốn người khác đều trở thành những trí thức lớn ở các Viện Nghiên Cứu và các Trường Đại Học, danh khoa học nổi như cồn, vì đều là Giáo Sư-Tiến Sĩ Khoa Học, là những nhà khoa học đầu ngành mà. Các vị này đã từ lâu dồn sức vào những việc: Nghiên Cứu Sinh; Thực Tập Sinh; Nghiên cứu Sau Tiến Sĩ, đi làm Luận Án Tiến Sĩ Khoa Học..., hội thảo Quốc Tế, lo cho đủ các chức danh PGS rồi GS... rồi tham gia đủ các kiểu hội đồng, đề tài, dự án..., quyền sinh quyền sát đối với bao kẻ leo thang trên con đường danh vọng. Các ông làm toàn những việc cao siêu, xuất hiện ở toàn những nơi sang trọng, khiến người người chỉ biết cung kính, cúi đầu trước các ông. Thiên hạ chỉ biết các ông là các Giáo Sư Tiến Sĩ Khoa Học, các Nhà Khoa Học lớn. Còn cụ thể các ông làm gì thì có trời mới biết. Các ông đã trở thành những Ông Quan Khoa Học, mang bên mình đủ thứ danh hiệu. Nghe nói các ông còn giúp quê hương tỉnh nhà rất nhiều loại bằng cấp, từ Cử Nhân Tại Chức đến Tiến Sĩ. Hồi còn sống mẹ tôi nói với các ông ấy rằng "Các ông làm thế là hại Quê, chứ đâu phải là giúp Quê". Thế rồi một buổi tối một đứa cháu ruột của tôi, gửi email từ Mỹ về cho bố nó, thông báo rằng: "Bốn vị họ nhà ta, con đã xem rất kỹ Website khoa học quốc tế thì hai vị không có tên, một vị được 2 bài không có trích dẫn, vị còn lại được 4 bài thì đều viết chung với người nước ngoài, dạng ăn theo”. Bức thư thật tàn nhẫn và lạnh lùng, nhưng biết làm sao được. Tám vị này có thể gọi là những người có danh hay không? và nếu là danh, thì danh gì?

Còn mẹ tôi một người phụ nữ, bằng những tâm huyết và khả năng của mình, đã đóng góp cho quê hương những việc làm thiết thực. Quả thật cho đến nay con cháu của Cụ về quê, vẫn được nghe dân của cả vùng kể về Cụ những điều tốt đẹp, với lòng biết ơn. Cụ đã để lại cho quê hương và con cháu Cụ một thương hiệu, một mẫu người, ở một vùng quê. Như vậy, mẹ tôi có phải là người có danh không?
Trước khi vào học Cấp 1, mẹ tôi gửi tôi vào một lớp học tư trong vòng một năm của một Cụ Giáo già trong làng. Cụ thuộc dòng dõi khoa bảng có tiếng, nghe đâu trước năm 1945 Cụ đã làm quan Huyện, rồi bỏ quan đi dạy học. Cụ mất năm 1970 thọ 85 tuổi. Hình ảnh Cụ đã theo suốt cuộc đời tôi. Những điều Cụ dạy, Cụ bắt chúng tôi thuộc, hình như nghĩa của nó cứ sâu rộng thêm ra theo tuổi tác và sự trải nghiệm.

Năm tháng trôi qua, với biết bao biến cố, với biết bao huyễn hoặc, với biết bao lý giải về cái được, cái mất, cái danh, cái thực, để rồi đến một ngày tôi được thanh thản đi dưới hàng cây tại nghĩa địa quê nhà, được ôn lại những ký ức tuổi thơ sâu đậm. Thắp nhang trên mộ Cụ Giáo, hình ảnh cụ lại hiện về, cùng lời dạy của Cụ: "Danh do Công mà ra, không có Công thì không thể có Danh”, mà có lẽ lúc này tôi mới ngộ ra. Và phải chăng lời tiên tri của Cụ Trẻ về mẹ tôi ngày ấy, giờ đã được giải mã!

Hà Nội-5/5/2010

Dương Quốc Việt

Dương Quốc Việt

. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ TP.Hà Nội ngày 26/08/2012

Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.

_______________________________________________

Cần Bắt Đầu Để Xây Dựng Một Lớp Người Mới – T/Sĩ Dương Quốc Việt

Chủ nhật - 26/08/2012 14:41

Trên con đường đổi mới đất nước, nhằm theo kịp sự phát triển của thời đại, chúng ta đang gặp phải những khó khăn lớn, mà một trong số đó là: Những mặt hạn chế của văn hóa dân tộc, và tầm vóc của đội ngũ trí thức hiện nay. Để khắc phục những khó khăn này, trước hết chúng ta cần bắt đầu để xây dựng một lớp người mới, văn minh và minh triết, đủ giác ngộ về bổn phận cá nhân đối với dân tộc.

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)

Tác giả Dương Quốc Việt

Tiến sĩ toán – Giảng viên trường Đại học SP. Hà Nội

Email: duongquocviet@fmail.vnn.vn

_____

CẦN BẮT ĐẦU ĐỂ XÂY DỰNG MỘT LỚP NGƯỜI MỚI

Dương Quốc Việt

NHỮNG MẶT HẠN CHẾ CỦA VĂN HOÁ DÂN TỘC

Chúng ta đã có một bề dày lịch sử những chiến tích trong các cuộc chiến tranh giữ nước! Sự quật cường của dân tộc này luôn được trỗi dậy sau những đêm trường nô lệ. Lịch sử đã chứng minh rẳng, chúng ta đã từng mất nước, nhưng chúng ta gần như chưa hề bị mất làng. Chúng ta đã luôn giành lại được độc lập, luôn giữ nguyên được bản sắc. Nhưng tại sao dân tộc này phải gánh chịu nhiều cuộc xâm lăng đến như vậy?! Phải chăng qua nhiều thời đại, chúng ta chưa có được nền văn minh của một nước hùng cường, đủ sức dập tắt mọi ý chí xâm lược của ngoại bang! Phải chăng cái văn hóa «Phép vua thua lệ làng» đã khiến chúng ta luôn giữ được bản sắc, cho dù bị đô hộ trong những thời gian dài, thì nó cũng là nơi ẩn nấp cho những khuyết tật nghìn đời, làm tổn hại đến sự tiến bộ. Phải chăng văn minh «Làng Xã» cùng với tư tưởng «Thua thầy một vạn chứ không chịu kém bạn một li», đã làm cho cái «Thiên Hạ» trong mắt mỗi cá nhân trở nên vô cùng nhỏ bé. Rồi những giấc mơ thần «Phù Đổng» không thể không khiến nảy nở tư tưởng «Sáng cấy chiều gặt», đã tạo nguồn cho đức tính thiếu kiên nhẫn, và đặc biệt còn có phần hoang tưởng nữa. Những truyền kỳ về «Cá chép vượt vũ môn» đã khiến sĩ tử của bao đời nay, mơ ước đổi đời bằng những cuộc thi. Tất nhiên «Kẻ đỗ đạt thời nào chẳng có», nhưng trong mọi thời đại chúng ta đều rất thiếu những tác phẩm lớn, những công trình lớn, những nhà quản lí lớn, và cả những nhân cách lớn…, giúp canh tân đất nước. Rút cục mấy nghìn năm văn hiến vẫn «Con trâu đi trước cái cày đi sau». Tính cục bộ, sự đố kỵ…, luôn diễn ra trong mọi khe lách của đời sống xã hội. Nó phổ biến đến nỗi khiến đại thi hào Nguyễn Du trong Truỵên Kiều bất hủ đã phải chua chát buông lời:

«Lạ gì bỉ sắc tư phong,

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.»

Hỏi còn đâu miền đất hứa cho những nhân tài, cho những lao động sáng tạo, cho những chí hướng khác thường, tạo những đột phá…, có chăng cũng là quá ít! Thứ văn hóa kể trên đã và sẽ là một lực cản rất lớn trong quá trình kiến quốc, nó còn là một trong những mầm mống gây nên sự chia rẽ, cắt cứ, suy yếu, thậm chí dẫn đến làm mất nước.

TẦM VÓC CỦA ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC HIỆN NAY VÀ NHỮNG BÀI HỌC

Kể từ khi chấp chính, Đảng Cộng Sản Việt Nam đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh, đã sớm đặt vấn đề: Xây dựng nền văn hóa mới và con người mới Xã Hội Chủ Nghĩa. Kết quả là chúng ta đã có một lớp người, một xã hội, đáp ứng xuất sắc sứ mệnh giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước.

Trong bối cảnh «Tất cả cho tiền tuyến», cũng là lúc mà cái văn hóa « Phép vua thua lệ làng» đựơc dịp hoành hành, một lớp «Cường Hào Mới» xuất hiện ở không ít Cơ Quan, Phường, Xã, Thôn, Bản. Trên thực tế họ chỉ là một lớp người ăn theo, mà không đủ giác ngộ về Đảng, giác ngộ vè bổn phận của cá nhân đối với đất nước. Chính tầng lớp này, đã gây cản trở không nhỏ tới nhiều chủ trương chính sách lớn của Đảng, đặc biệt là đường lối xây dựng đội ngũ trí thức. Cảnh đời «Con xanh đầu thì bỏ, con đỏ đầu thì nuôi» đâu đó diễn ra đầy ai oán. Mà hệ luận của nó, là tạo nên một lớp công chức, trí thức, đảng viên kém phẩm chất, bên cạnh đó là làm nhụt đi ý chí của không ít các nhân tố tích cực, rất cần cho sự nghiệp cách mạng của một đảng chân chính. Vì vậy, mặc dù chúng ta đã có một thế hệ trí thức đông đảo, nhưng hình như một số đông trong lớp người này, chưa phải là những đại diện xứng đáng nhất cho mỗi ngành nghề mà họ được tuyển chọn. Một phần nguyên nhân là bởi chiến tranh, khiến nhiều thanh niên ưu tú phải xa rời trường học để ra mặt trận. Bởi chính sách ưu tiên thái quá của một thời người ta giành cho những cá nhân, vốn còn là những người bất cập và thiếu tự giác trong tu dưỡng và học tập, thiếu nhận thức về bổn phận của cá nhân đối với gia đình và đất nước. Bởi «Chủ Nghĩa Thành Phần», khiến cho không ít thanh niên xuất sắc bị ngừng học, hoặc phải xa rời những vị trí và những nơi đào tạo rất cần có họ. Bởi không ít nơi đã cố tình vận dụng sai chính sách của Đảng, để tạo nên sự phân biệt đối xử. Khiến cho kẻ được ưu đãi thì có xấu cũng được cất nhắc, ngược lại con em những thành phần được coi là không «Cơ Bản» thì dù có tốt mấy cũng chỉ đủ để che thân. Trong một thời gian dài như vậy, hỏi «Nguyên Khí» của dân tộc còn không?! Hình như văn hóa, tình cảm và đạo đức của họ chưa đủ để đón nhận những triết lý huyền diệu của cuộc sống, và những lý thuyết Khoa Học thâm sâu của nhân loại. Họ nhận thức các quy luật khoa học một cách nông nổi và duy lý, tức là chưa hề «giác ngộ». Ngoài một ít kiến thức mà họ tiếp nhận được bằng duy lý, họ còn thiếu bản lĩnh, tính cách, ý chí của một công dân văn minh, đóng góp cho sự phát triển đất nước. Chưa kể đa số đã bị «Văn Minh Làng Xã» chinh phục trở lại, hay thậm chí đâu đó, họ còn làm mất đi tính chất phác của văn minh này! Sự tác động phản khoa học vào quy trình đào tạo và sử dụng đội ngũ trí thức, khiến chúng ta mới chỉ tạo ra một lớp người có nhiều bằng cấp, mà không ít trong số đó là những con người ‘Được trông mất cậy’. Hình như chúng ta đã phải nuôi những chú «mèo» không có khả năng «săn chuột», hoặc không muốn làm cái bổn phận «săn chuột». Sự nâng đỡ thái quá cho một lớp người, đã để lại những mặt trái của nó. Một mặt làm họ ngộ nhận về khả năng, mặt khác họ sẽ không biết trân trọng và đánh giá những thành quả lao động, những khả năng chuyên môn. Đặc biệt là họ nhìn nhận cái danh, sự cống hiến và thành đạt một cách sai lệch. Họ không giống ‘kẻ sĩ’ của bất cứ thời đại nào, mà trái lại họ là một lớp người quen sinh hoạt công cộng, ưa các hoạt động bề nổi, sính phô trương vật chất, và không ý thức được cái bổn phận chính mà họ cần phải gánh vác…. Rồi không ít kẻ đã lấy tấm gương của bọn «Tham Quan» làm mục tiêu phấn đấu của đời mình. Còn những cá nhân mang tâm hồn «kẻ sĩ» biết say mê với học thuật và nghề nghiệp thì sớm bị cô lập, thậm chí còn trở thành các đối tượng cá biệt và bị chụp mũ là «chuyên môn thuần túy»! Trong bối cảnh như vậy, liệu có sản sinh ra những «Trí Thức Lớn» hay không?!

Sự giác ngộ về bổn phận của mỗi cá nhân đối với đất nước là tiền đề quan trọng làm nên sức mạnh của một dân tộc. Lãnh tụ Hồ Chí Minh của chúng ta đã sớm giác ngộ sâu sắc được bổn phận đối với đất nước. Người đã đón nhận Chủ Nghĩa Mác như một nhu cầu tự thân, xuất phát từ tình cảm và ý chí lớn lao khát khao giải phóng dân tộc, cùng với trí tuệ và văn hóa tinh hoa, sản sinh trong một môi trường lí tưởng của gia đình và thời đại. Chính vì vậy Người đã thấm nhuần nó, và nó được hòa quyện trong Người, bằng cả tình cảm, tư tưởng và hành động…. Đặc biệt là Người đã cảm hóa được một đội ngũ trí thức có nhân cách lớn đi theo Cách Mạng. Đội ngũ này đã dám từ bỏ những vị trí cao sang, nơi xuất thân «danh gia vọng tộc» để theo Đảng làm cái sứ mệnh giải phóng dân tộc. Kết quả là, trong thời kỳ giành độc lập và kháng chiến chống Pháp, chúng ta dã có một đội ngũ trí thức, tuy không đông, nhưng đã có những đóng góp rất to lớn cho đất nước. Họ đã từng phải làm cả cái sứ mệnh biến «Những kẻ quê mùa trở thành trí thức». Tương phản với họ, chính là tầng lớp «Cường Hào Mới» như chúng ta đã đề cập ở trên. Tầng lớp này hầu như đã không hiểu, hoặc hiểu sai các nguyên lý khoa học. Họ hăm hở bước lên vũ đài với vũ khí trong tay là ngọn giáo «Đấu Tranh Giai Cấp», đánh vào «Lịch Sử Nhân Loại». Và đội ngũ trí thức, chính những người đã từng phải xóa mù cho họ, và tất cả các tầng lớp được coi là «Phi Vô Sản», luôn là mục tiêu tấn công của họ. Những công trình văn hóa, những tinh hoa dân tộc, phải tích lũy hàng nghìn năm mới có, nay đều bị họ phá hủy! Thế hệ trí thức cũ qua đi, còn lại đội ngũ trí thức mới, mà được gọi là «Vừa hồng vừa chuyên», những đứa con được đẻ ra từ chính sách thời chiến, như đã đề cập ở trên. Số đông trong đội ngũ này, một phần còn hạn chế về trình độ, một phần còn chưa được sử dụng một cách có hiệu quả. Một bộ phận khác tuy có chuyên môn cao, nhưng họ luôn lo ngại vì sợ bị «chụp mũ». Còn tầng lớp được ưu ái đặc biệt, thì bên trong họ tận hưởng những thành quả cách mạng của cha anh, bên ngoài thì có các thầy trong phe Xã Hội Chủ Nghĩa cứu cánh. Những người này sớm tìm con đường xa chuyên môn để nhanh được tiến thân, hoặc chờ đợi những chuyến đi để nâng cao bằng cấp. Hình như quá trình giáo dục và đào tạo vẫn chưa đủ để số đông trong đội ngũ trí thức mới «lột xác», điều mà Tổ Quốc cần ở họ. Vì thế một bộ phận không nhỏ đã sống a dua theo đám đông và cấp trên, mang bên mình cái lý thuyết «Hạt cát trong sa mạc». Một số khác đã rất sành sỏi trong việc tung ra những vũ khí sảo biện, những ngón đòn của bọn «Đạo Chích» để hòng làm nhụt các khí phách cá nhân quanh họ. Rồi những cảnh bi hài của trò ‘khỉ vặt lông khỉ’ đã diễn ra thừơng xuyên và khá phổ biến, càng làm cho họ thêm mông muội tối tăm. Trong thời chiến, họ mơ tưởng một ngày kia khi chiến thắng tới, đất nước này sẽ trở thành trung tâm của Thế Giới, và «Một ngày bằng hai mươi năm» sẽ đến. Thế rồi cái gì đến sẽ đến!

«Vận nước gặp cơn dâu bể», những năm tháng kéo dài trong sự lãn công, sự thiếu thốn cùng cực của một thời bao cấp, những cuộc thi cử theo kiểu «treo tiền cột mỡ», mong được đổi đời bằng một chuyến du học Đông Âu…, một lần nữa lại nghiền nát tất cả những sinh khí cần có của tầng lớp trí thức.

Rồi như một tất yếu, sự đổi mới phải tới, và đó là cơ hội phát triển cho hầu hết các thành phần kinh tế trong xã hội. Nhưng đáng buồn thay, hầu như đóng góp của tầng lớp trí thức trong sự phát triển các thành phần kinh tế này là không đáng kể. Ngược lại để đua ganh với các thành phần kinh tế khác, người ta mang tinh thần «chợ trời» vào Trường Học, Bệnh Viện, Viện Nghiên Cứu…, cốt sao kiếm tiền hiệu quả. Kết quả là biết bao nhức nhối xảy ra trong xã hội đương đại. Mấy chục năm cải cách giáo dục và thi cử, làm suy kiệt giống nòi, mà vẫn chưa đâu vào đâu. Những cảnh nhan nhản trường lớp và những người đi học, nhưng lại không nhiều người thực học. Người mang danh nhà khoa học thì đông, nhưng lại không nhiều người làm khoa học. Đất nước còn nghèo, nhưng đã phải tiêu phí rất nhiều tiền cho những dự án vô bổ, nằm trong tay những kẻ giả danh nhà khoa học. Thế rồi đâu đâu cũng tự coi mình là mũi nhọn, tranh nhau cả những vị trí, những cái danh hão huyền nhất. Kẻ nhanh chân chiếm được "ngôi cao” thì phát huy lợi thế uy hiếp kẻ khác. Hình như họ đang cố truy lĩnh tất cả vật chất, danh vọng, địa vị, và sự sa đọa mà cha ông họ chưa từng được biết đến thì phải?! Những tiếng nói tâm huyết đâu đó đã trở thành xa lạ và lạc lõng. Sự tôn nghiêm của nơi học thuật, tưởng như vĩnh hằng đối với mọi quốc gia, mọi dân tộc, và mọi thời đại, nay đã bị suy giảm. Lạm phát bằng cấp và học hàm, học vị, cùng các trường Đại Học, diễn ra đến chóng mặt. Nền hành chính của chúng ta vốn quan liêu bao cấp, nay lại thêm bệnh "Bằng Cấp” và "Chứng Chỉ” nữa. Thiên hạ có thứ gì người ta cũng cố nặn ra thứ đó, chỉ khác là nó được chế tác bởi những người làm "Hàng Mã”. Âu đó cũng là cái giá cho nền tự do và thống nhất, mà dân tộc này phải trả. Con người quyết định tất cả, không một quốc gia nào, dòng họ nào, gia đình nào muốn thay đổi số phận, lại xuất phát từ một lớp người tham lam, vị kỷ, cố tận hưởng tất cả những gì mà có thể giành giật được.

Tình trạng "cắt đau để buồn” của một số không nhỏ công chức hôm nay đã để lại một bài học lớn rằng, không nên lấy quyền lực áp chế vào Giáo Dục(GD) và Đào Tạo(ĐT). Rằng lĩnh vực này cần được duy trì một cơ chế tương đối độc lập, để đảm bảo sự tôn nghiêm theo truyền thống của nó. Rằng không được thỏa hiệp về chất lượng đối với bất cứ đối tượng nào, và giai đoạn lịch sử nào. "Bài toán dùng người” luôn phải được ôn lại ở mọi thời đại và mọi thế hệ. Rằng ta dùng được "Nhân Tài” thì có lợi cho ta, chứ không phải ta dùng họ vì muốn "ban ơn” cho họ, và nên nhớ "Ba quân dễ kiếm một tướng khó cầu”, hay "Một người hay lo bằng một kho người hay làm”. Những luân lý cơ bản phải được dạy hết sức cụ thể về bổn phận làm con, làm công dân…, bổn phận của cá nhân với cộng đồng, với dân tộc, với nhân loại…. Rằng dù ở Đảng Phái nào, Giai Cấp nào thì quyền lợi của Dân Tộc bao giờ cũng được đặt lên trên hết….

HÃY BẮT ĐẦU ĐỂ CÓ MỘT LỚP NGƯỜI MỚI GIÚP THAY ĐỔI ĐẤT NƯỚC

Vào cuối những thập niên 70 và đầu thập niên 80 của thế kỷ 20, để hiện đại hóa đất nước Trung Hoa, người ta đã đặt vấn đề "Xây dựng lại đội ngũ trí thức”, thiết nghĩ rằng chúng ta cần lưu tâm đến điều này!

Hơn bao giờ hết để thay đổi đất nước chúng ta đang rất cần có một đội ngũ trí thức chân chính, văn minh và minh triết. Đó là một lớp người phải có văn hóa cao, có bản lĩnh vững vàng, có chí tiến thủ, có đức hy sinh, cần mẫn và nhẫn nại, xứng đáng là tinh hoa của dân tộc. Một lớp người trung thực, có nhân cách lớn, giác ngộ được bổn phận của cá nhân đối với gia đình và đất nước, là lực lượng xung kích trong mọi lĩnh vực, có tư duy phản biện cao, và dũng cảm chỉ ra những sai lầm của những chủ trương, đường lối thiếu sáng suốt. Một lớp người có giác ngộ tri thức, tức là thấm nhuần tri thức bằng cả tình cảm, tư tưởng và hành động, học phải đi đôi với hành, biết vận dụng tri thức một cách sáng tạo. Một lớp người có hoài bão lớn lao đưa đất nước đi lên, mẫu mực và đi đầu trong lao động sáng tạo, có tình nhân ái bao la với cộng đồng và nhân loại, có lòng tự trọng cao và say mê với nghề nghiệp. Một lớp người vững vàng về chuyên môn, có hiểu biết rộng, có tư duy phân tích gắn liền với tư duy tổng thể, năng động và hội nhập, có khả năng liên kết cao trong lao động tập thể, thích ứng nhanh trong quá trình đổi mới. Một lớp người có tầm nhìn xa và giàu ý tưởng, hiểu sâu sắc các bài học Lịch Sử trong quá khứ, biết đặt vấn đề cho hiện tại và hướng tới tương lai. Một lớp người luôn biết học hỏi không ngừng, biết khơi nguồn thức dậy cho năng lực bản thân và đồng nghiệp, có xúc cảm cao về trí tuệ, đạo đức và nhân cách, biết đau những nỗi đau của dân tộc, của đất nước và của nhân loại, biết công phẫn và nhức nhối trước những thói hư tật xấu, biết yêu lẽ phải và dũng cảm trong đấu tranh và bảo vệ công lý. Họ cần biết khiêm tốn và biết tự đánh giá đúng bản thân, trân trọng thành quả của đồng nghiệp và biết học hỏi, lắng nghe, và chia sẻ với những người xung quanh, có đạo đức nghề nghiệp cao, không đố kỵ, có khả năng cạnh tranh lành mạnh. Họ phải là lớp người biết phát huy những mặt tốt văn hóa dân tộc, gương mẫu trong việc xóa bỏ tàn dư của những thứ văn hóa xấu, biết tiếp thu và chuyển tải những văn hóa tinh hoa của nhân loại để làm giàu thêm văn hóa dân tộc…. Cuối cùng họ phải là những người có thể chất tốt, biết rèn luyện và giữ gìn sức khỏe, biết sống tích cực và lành mạnh, thân thiện với môi trường.

Văn hóa của chúng ta, tầm vóc của chúng ta, mỗi cá nhân chúng ta, làm nên tất cả những thành quả như ngày hôm nay là một tất yếu, không nên đổ lỗi cho ai cả. Tầm vóc của đội ngũ trí thức hôm nay, còn rất xa với yêu cầu của đội ngũ trí thức mà chúng ta cần có để xây dựng đất nước. Không dễ gì có thể kiểm soát được, khi mà "Đồ Mã” lại xét duyệt "Hàng Mã”. Biện pháp khắc phục ư? thật khó có thể chữa khỏi được! Mà hãy tìm cách loại bỏ hoặc kiềm chế chúng bằng một hệ thống pháp luật, cùng chế tài nghiêm khắc và chặt chẽ. Ngăn chặn sự lây lan của nó bằng giáo dục và dư luận xã hội. Hãy lấy sản phẩm cuối cùng làm thước đo theo tiêu chí dân gian "Tiền trao cháo múc”, để ngăn chặn sự giả dối của nó. Cần đánh giá đầy đủ các nguồn lực về GD và ĐT, Khoa Học(KH) và Công Nghệ(CN). Cần bình tĩnh, nghiêm túc xem xét các đề án và dự án về GD và ĐT, KH và CN, kẻo sự phá sản của nó, kéo theo mất niềm tin, và mất tỉnh táo, rồi dẫn đến những quyết sách nông nổi tiếp theo…, mà hậu quả có thể sẽ còn nặng hơn cả số tiền đã mất. Không nên so sánh hay đặt vấn đề đuổi kịp hay vượt một quốc gia nào, ở một lĩnh vực nào. Hãy nghiêm khắc nhìn lại tất cả các sai lầm của chúng ta. Đặc biệt những sai lầm về đào tạo và sử dụng con người. Cần nhận ra rằng, một trong những nguyên nhân sinh ra nhiều bất ổn hôm nay, là số đông trong chúng ta đã mang những khuyết tật rất cơ bản về "Đạo làm người”, khuyết tật của "Văn hóa lúa nước”, những di chứng của "thời chiến” của chế độ Bao Cấp…, và cuối cùng là những bài học về sự tương phản giữa "thân phận nhỏ nhoi” trong mỗi cá nhân trước mỗi đám đông, đặc biệt là trước "Đảng và Nhà Nước vĩ đại”. Sẽ ra sao? nếu có một lớp người cho rằng "ta chẳng là gì”, ta phá hay ta xây cũng chẳng tác động được đến ai.

Những "chiếc chổi cùn” thật khó quét được các sân chơi hiện đại! Vì vậy để đưa đất nước đi lên, dân tộc này đòi hỏi phải sản sinh ra một lớp người mới tương xứng. Mà hành động tích cực của chúng ta bây giờ là hãy dũng cảm nhận ra những sai lầm và yếu kém, kiềm chế những khuyết tật và sự tham lam, tham quyền cố vị, hãy rộng mở để đón nhận những nhân tố mới, sẵn sàng và chủ động làm cái bổn phận "dọn ổ”, để trong một tương lai gần có một lớp người mới văn minh và minh triết ra đời. Một lớp người giác ngộ đầy đủ về bổn phận cá nhân đối với dân tộc, xứng đáng làm chủ nhân thực sự của đất nước này. Vì chỉ có lớp người như vậy mới mong có sự phát triển rộng khắp ở tất cả các lĩnh vực. Cản trở của mong muốn này chính là những khuyết tật của chúng ta, như đã đề cập ở trên.

Còn làm thế nào để có một lớp người mới văn minh và minh triết? Đây là cả một vấn đề chiến lược về con người, một bài toán hóc búa nhất trong thời đại của chúng ta! Riêng ở nước ta thì khó khăn này còn tăng lên gấp bội. Giải quyết vấn đề này đòi hỏi phải có những cải biến sâu sắc trong tất cả các lĩnh vực của đời sống, văn hóa, cùng với giáo dục.... Cần phải có sự nỗ lực ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhưng trước hết hẳn cần phải có một nền hành chính lành mạnh. Tinh giản tối đa bộ máy hành chính, quản lý Nhà Nước ở tất cả các cấp. Cũng quan trọng không kém là một nền văn hóa đậm đà bản sắc, nhưng phải văn minh, mở và đa chiều, tình nhân ái của mỗi cá nhân với cộng đồng, với môi trường, thói quen chấp hành pháp luật, và đặc biệt là tránh chủ nghĩa bình quân, dung nạp được những bản sắc cá nhân, hạn chế cảnh:

"Cây cao hơn rừng gió quật ngã,

Bơi ra xa bờ sóng nhấn chìm”.

Phải chua xót mà nói rằng, mục tiêu mà chúng ta hướng tới, được bắt đầu như thế này đây. Đại đa số công dân của chúng ta đã và đang phải gồng mình gánh chịu sự hành hạ của nền hành chính, cảnh nhức nhối trên đường phố, bệnh viện, trường học…. Kẻ có quyền thì tìm cách gây sức ép để trục lợi, kẻ ít quyền hơn thì bỏ bê công việc, người Nông Dân thì mang những thực phẩm nhiễm độc đi bán…. Một cảnh hỗn mang diễn ra ít có trong lịch sử. Mỗi người trốn tránh trách nhiệm với tất cả, và tất cả vô trách nhiệm với mỗi người. Hỏi còn đâu niềm tin, tình thân ái, và sức lực làm việc?! Đáng sợ hơn, hình như người ta đã quen, đã chai sạn, đã vô cảm, tựa hồ như không gì xảy ra, đối với những tiêu cực diễn ra quanh họ. Nền văn hóa của chúng ta đang bị nhiễm độc trầm trọng! Nếu chúng ta không sớm cải tổ, thì thế hệ sau cũng sẽ bị nhuộm đen!

Để có một lớp người mới văn minh và minh triết, đi liền với cải tổ nền Hành Chính và Văn Hóa, cần quyết liệt cải cách và trấn hưng GD. Phải cải tổ sâu sắc nền Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn. Hãy kiên nhẫn, tránh những mục tiêu giả dối, kiểu "Đại nhảy vọt” trong GD và ĐT, trong KH và CN. Phải đặc biệt chú ý giáo dục chất lượng toàn diện, và giáo dục chất lượng cao. Bên cạnh đó là phải tinh giản chương trình và loại bỏ những môn học không còn phù hợp với xu thế phát triển của thế giới đương đại. Đầu tư thích đáng vào những cơ sở đào tạo trọng điểm, và nhanh chóng xóa bỏ những cơ sở đào tạo chất lượng kém. Thị trường hóa GD và ĐT, KH và CN. Nhớ rằng, chúng ta xây dựng một "Xã Hội Hoc Tập”, chứ không phải là một "Xã Hội Trường Lớp”, bằng cấp như hiện nay. Dùng người theo khả năng, chứ không theo bằng cấp. Phải quản lý chặt chẽ các đối tượng ưu tiên, như các hệ Cử Tuyển hiện nay ở các trường Đại Học, làm sao phải tuyển đúng đối tượng, và các đối tượng này phải về làm việc tại đúng nơi cử đi.

Cần trân trọng và sử dụng tốt những năng lực hiện có, không nhất thiết quá thiên về hướng ngoại. Làm sao để thế hệ trẻ hôm nay có một hình ảnh tốt về các công chức đàn anh, những người thầy dạy, những nhà khoa học trung thực và giàu đức hy sinh. Làm sao để sinh viên giỏi ra trường được mời chào làm việc, mà không bị những sinh viên ở những cơ sở đào tạo rất thấp chiếm hết chỗ, vân vân và vân vân. Chắc chắn đó là những điều chúng ta tự gây ra, và chúng ta phải tự thay đổi.

Tóm lại thế hệ trẻ hôm nay, và lớp người mới văn minh và minh triết mà chúng ta cần có trong tương lai, cần phải được hưởng một sự đầu tư thích đáng ở những phương diện cần thiết tối thiếu, đủ để làm nên diện mạo một con người hẳn hoi. Điều đó không phải chỉ có tiền, điều đó không phải chỉ có việc cho đi đào tạo, mà là cần hạn chế tất cả các mặt xấu, phát huy các mặt tốt, và là tất cả những gì quanh ta tác động đến họ, những thứ hình thành và nuôi dưỡng được những cá nhân trong mỗi con người chân chính của họ. Điều đó đòi hỏi ở sự kìm nén những thói quen xấu, sự lạc quan, niềm tin vào tương lai, và trách nhiệm của mỗi công dân, mỗi tổ chức xã hội đối với đất nước. Và còn gì hơn như Kinh Thi đã dạy:

"Núi cao ta trông, đường rộng ta đi.

Tuy đích chưa đến, nhưng lòng hướng về.”

Hà Nội tháng 6 năm 2009.

Dương Quốc Việt

Dương Quốc Việt

. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ TP.Hà Nội ngày 26/08/2012

Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.

_______________________________________________

Chia sẻ bài viết

Bài liên quan

Trang văn xuôi Dương Quốc Việt (Hà Nội): Lời tiên tri/ Cần bắt đầu để xây dựng …

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

DANH MỤC

TÁC PHẨM

BÀI VIẾT QUAN TÂM

THÔNG TIN CẦN BIẾT

LIÊN KẾT BẠN BÈ

QUẢNG CÁO

LIÊN HỆ QUẢNG CÁO