HomeCách bố trí tượng thờ trong chùa miền Bắc – Bài viết Đặng Xuân Xuyến (HN)
Thứ Hai, 21 tháng 10, 2019
Các
chùa miền Bắc thường theo Thiền phái Bắc tông nên cách bài trí tượng Phật đơn
giản và khác với chùa miền Nam. Một ngôi chùa Phật giáo ở miền Bắc phổ biến
có 4 khu vực: Chính điện, Tiền đường, Nhà hành lang, Nhà tổ và nhà trai.
Tác giả Đặng Xuân Xuyến
Họ tên Đặng Xuân Xuyến
Sinh sống tại Hà Nội
ĐT: 0903413075
Email: baothang_xuanxuyen@yahoo.com.vn
_____
CÁCH BỐ TRÍ TƯỢNG THỜ TRONG CHÙA MIỀN BẮC
(trích từ VÀO CHÙA LỄ PHẬT NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT,
Đặng Xuân Xuyến; Văn Hóa Thông Tin; 2006)
***
Các
chùa miền Bắc thường theo Thiền phái Bắc tông nên cách bài trí tượng Phật đơn
giản và khác với chùa miền Nam.
Một
ngôi chùa Phật giáo ở miền Bắc phổ biến có 4 khu vực: Chính điện, Tiền đường,
Nhà hành lang, Nhà tổ và nhà trai.
* CHÍNH ĐIỆN:
1.
Tượng Tam Thế:
Là
ba pho tượng ngồi ngang nhau ở nơi cao nhất trên bàn thờ, đại diện cho chủ Phật
trong ba thời gian quá khứ, hiện tại thế, vị lai thế.
2.
Tượng A-di-đà Tam Tôn:
Tượng
còn được gọi là “Tây phương tam thánh” đặt ở hàng thứ hai từ trên xuống gồm: Phật
A-di-đà (ngồi giữa) Đại Thế Chí (bên trái) và Quan Thế Âm (bên phải) Đây là 2 vị
hộ pháp giúp việc cứu độ cho Phật A-di-đà.
Tượng
Phật A Di Đà thường có những nét đặc trưng: Dù ngồi hoặc đứng trên toà sen thì
đầu đều có các cụm tóc xoắn ốc, mắt nhìn xuống, miệng thoáng nụ cười cảm thông
cứu độ, mình mặc áo cà sa, ngực có chữ vạn ở khoảng trống của áo cà sa.
Phật
A-di-đà được tạc trong tư thế toạ thiền, ngồi xếp bằng, hai tay đặt giữa lòng
đùi, khuôn mặt đôn hậu, mắt nhìn xuống suy tư, miệng hơi mỉm cười.
Một
số nơi, tạc tượng A-di-đà ở tư thế đứng thuyết pháp trên toà sen.
3.
Tượng Thích Ca Mâu Ni:
Tượng
đặt ở hàng thứ ba, chính giữa. Tượng được tạc ở 4 tư thế thuộc 4 giai đoạn khác
nhau theo truyền thuyết về cuộc đời của Thích Ca Mâu Ni.
-
Tượng Cửu Long (Thích Ca sơ sinh): Tượng ở tư thế đã bước ra rồi đứng lại,
một tay chỉ lên trời, một tay chỉ xuống đất, có 9 con rồng uốn chầu xung quanh.
Hai bên tượng Cửu Long là hai tượng Đế Thích và Phạm Vương, chủ thể thế giới,
nên tạc theo kiểu nhà vua ngồi trên ngai.
Phật
sử nói rằng, khi Thích Ca giáng sinh có 9 con rồng phun nước để tắm cho Ngài. Tắm
xong Ngài tự đi 7 bước về phía trước, tay phải Ngài chỉ lên trời, tay trái Ngài
chỉ thẳng xuống đất mà nói ngay được rằng “Thiên thượng, Thiên hạ, duy ngã độc
tôn” (có nghĩa là trên trời, dưới đất, chỉ có “ta” là tôn quý).
-
Tượng Tuyết Sơn: Tượng diễn tả Thích Ca Mâu Ni trong thời kỳ tu khổ hạnh
trên núi Tuyết Sơn (núi rừng Ni Câu Luật) với thân hình gầy gò, chỉ có da bọc
xương. Dân gian quen gọi tượng Thích Ca Mâu Ni trong thời kỳ tu khổ hạnh là
“Ông nhịn ăn để mặc”.
-
Tượng Thích Ca thuyết pháp (còn gọi là Thích Ca giáo chủ): Tượng được tạc
Thích Ca Mâu Ni trong tư thế ngồi trên toà sen, mặc áo pháp, một vai để trần
(tượng tay cầm bông sen là tượng Thế Tôn niêm hoa…). Hai bên tượng Thích Ca
thuyết pháp có hai vị thị giả là Văn Thù Bồ Tát và Phổ Hiền Bồ Tát.
Có
chùa thay hai tượng này bằng hai tượng đệ tử A Nan Đà và Ca Diếp (thuộc bộ ba của
Phật giáo Tiểu thừa).
-
Tượng Niết Bàn: Trong đạo Phật nguyên thủy, Niết Bàn được xem là đoạn triệt
luân hồi và đi vào một thể tồn tại khác, không còn chịu sự tác động của nghiệp,
không còn chịu quy luật nhân duyên, vô vi, không còn sự sinh, thành, hoại, diệt..
Đó là sự tận diệt gốc rễ của ba nghiệp bất thiện là tham, sân và si.
Tượng
diễn tả Thích Ca Mâu Ni đang nhập Niết bàn. Thông thường tượng Niết Bàn ở tư thế
nằm nghiêng sườn bên phải xuống thoải mái, tay phải co lại chống lên đầu, mắt
lim dim.
Tượng
Niết Bàn phổ biến ở các chùa thờ Phật theo Nam Tông, nhưng ít thấy ở các ngôi
chùa thờ Phật theo Bắc Tông.
4.
Tượng Phật Di Lặc:
Phật
Di Lặc được diễn tả bằng một pho tượng có dáng thư thái, thanh thản, hết ưu phiền
của bậc tu hành sắp đắc đạo thành Phật. Vì có thân hình đẫy đà, miệng cười lạc
quan, nên dân gian quen gọi là ông “Nhịn mặc để ăn”.
Thông
thường hai bên tượng Phật Di-Lặc là hai tượng Pháp hoa lâm Bồ tát và Đại diện
tướng Bồ tát, nên còn gọi là Di-Lặc Tam Tôn.
*. NHÀ BÁI ĐƯỜNG:
Thông
thường nhà Bái Đường (còn gọi là Tiền Đường) được xây dựng trước cửa Chính điện.
Các tượng bày ở nhà Bái Đường gồm:
1.
Tượng Hộ pháp:
Hai
bên ở Bái đường đặt tượng hai vị Hộ pháp. Hai vị Hộ pháp là ý nghĩa khuyến Thiện
và trừng ác để hộ trì Phật pháp.
Tượng
Hộ pháp thường được tạc rất to, theo kiểu võ sĩ cổ, mình mặc áo giáp, đầu đội
mũ, một vị tay cầm viên ngọc, một vị tay cầm binh khí, trong tư thế đứng hoặc
ngồi trên lưng một con sân (một loại giống sư tử).
2. Tượng
Thần Thổ Địa - Thánh Tăng:
Thường
thì các chùa miền Bắc thờ Đức Ông (còn gọi là Đức Chúa) một bên, và Đức Thánh
Hiền (còn gọi là Thánh Tăng) một bên.
Nhưng
cũng có ít chùa thờ một bên là Thần Thổ Địa, một bên là Thánh Tăng. Đặc biệt, ở
chùa giữa (Tây Phương) lại thờ cả Thần Thổ Địa và Đức Ông (một trẻ râu ngắn,
một già râu dài) ở gian Tiền Đường.
Tượng râu dài là Long Thần, hay Già Lam Chân
Tể, có thể hiểu là người coi sóc chùa. Tượng râu ngắn có thể hiểu là Thổ địa,
người canh giữ Đất.
*. NHÀ HÀNH LANG:
Tượng
bày ở nhà hành lang là 18 vị La Hán được tạc kích thước bằng người bình thường
với các tư thế khác nhau: Vị ngồi trên tảng đá, vị ngồi trên gốc cây, vị ngồi
lưng ngựa, vị ngồi lưng tê giác… vẻ mặt suy nghĩ trầm mặc.
Phật
giáo Tiểu thừa cho rằng La Hán là vị quả thánh cao nhất nhưng còn phiền não
luân hồi sinh tử, vâng lệnh của Phật ở mãi trên thế gian để cứu độ chúng sinh,
không nhập diệt.
*. NHÀ TĂNG:
Nếu
thờ Tổ gọi là Nhà Tổ, dùng trai tăng gọi là Nhà Trai.
Nhà
Tăng thường được xây dựng sau chính điện nên còn gọi là hậu đường. Trên cao của
gian giữa thờ hai tượng Thánh tăng là A Nan Đà (Phật giáo Đại thừa thì thờ Văn
Thù Bồ Tát) và Sư Tổ Bồ Đề Đạt Ma (là tổ sư truyền đạo thiền sang Trung Hoa và
các nước Đông Nam Á).
Dưới
là các vị sư tổ đã tu tại chùa. Các vị sư tổ có thể tạc tượng hoặc không tạc tượng.
Có chùa xây dựng một điện riêng để thờ các vị thần thánh này. Ngoài ra, ở nhà
tăng trong một số chùa còn thờ tượng Quan Âm Tổng Tử, Quan Âm toạ sơn….
----
Mời tham khảo thêm để ghép ảnh minh họa cho
bài viết:
----
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Hà Nội ngày 21/10/2019
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét